هیئت ملی آزمون های غیرمخرب صنعت هوانوردی کشور

در حوزه آزمون‌های غیرمخرب نظام­ها و استانداردهای متعددی در لزوم و نحوه تعیین احراز شرایط، شایستگی و گواهی کردن کارکنان آزمون‌های غیرمخرب بوجود آمده است که بطور کلی به دو دسته اصلی نظام‌های کارفرمامحور یا شخص دوم[1] و نظام‌های مرکزی یا شخص سوم[2]  تقسیم می­شوند. در صنعت جهانی هوانوردی به منظور تسریع در بکارگیری فن‌آوری‌های نوین و پیشرفته، همواره نظام‌های کارفرمامحور مورد تاکید قرار گرفته است و طی سال‌های گذشته تا به امروز این نظام کارفرمامحور به‌طور پیوسته ارزیابی هر یک از پارامترهای «دستورالعمل‌های مصوب»، «تجهیزات» و «نحوه ارزیابی و آموزش کارکنان» شرکت‌های هوانوردی را با توجه به مسئولیتی که پذیرفته‌اند[3]، مورد توجه قرار داده است. باید توجه داشت که نظام شخص دوم یا کارفرمامحور، براساس مسئولیت‌ها و نیازهای کارفرما در اجرای آزمون‌های غیرمخرب برای پروژه‌های اختصاصی وی طراحی شده است، لذا با جداشدن شخص از شرکت مربوطه، گواهی نامه صادر شده نیز باطل می‌شود.

موضوع شایستگی و صدور گواهینامه کارکنان آزمون‌های غیرمخرب در کشور ما نیز سال‌های متمادی است مورد بحث قرار گرفته است و در این راستا انجمن آزمون‌های غیرمخرب ایران از ابتدای تاسیس با بنا نهادن کمیته‌ها و سپس گسترش شوراها تلاش نموده است تا نظام‌های مورد نیاز در کشور را استقرار و استمرار دهد. به منظور بررسی دقیق‌تر چرایی و لزوم تشکیل هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی کشور، بهتر است گذری کوتاه بر پیشنه و روند تشکیل آن در سال 2003 میلادی صورت پذیرد. در این سال آژانس ایمنی هوانوردی اروپا و مدیریت هوانوردی فدرال آمریکا پس از بررسی‌ها سرانجام به توافق رسیدند تا نیازهای صنعت هوایی را از طریق همانندسازی استانداردهای EN4179 و NAS410 پاسخگو باشند. با بررسی‌های مشترک، نخستین بار در سال 2008 میلادی این دو استاندارد از نظر فنی به‌طور یکسان انتشار یافتند. از طرف دیگر آژانس ایمنی هوانوردی اروپا به‌منظور ایجاد بستری برای نظارت بر اجرای مقررات و کیفیت آن، تصویب نمود که هیئت‌های ملی هوانوردی آزمون‌های غیرمخرب در کشورهای مختلف جهان تشکیل شود و بدین ترتیب پیروی صنایع هوانوردی در اروپا را از استاندارد مذکور از طریق دستورالعمل‌های خود الزامی نمود. مطابق استاندارد EN4179، هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی کشور یک هیئت مستقل در زمینه آزمون­های غیرمخرب است که با حضور نمایندگانی از شرکت‌های صنایع هوانوردی تأسیس و با تایید نهادهای نظارتی و تخصصی هر کشور به رسمیت شناخته می‌شود و بدین ترتیب مسئولیت احراز شرایط کارکنان آزمون‌های غیرمخرب در صنعت هوایی و خدمات ارزیابی را برعهده دارد. بر همین اساس و با توجه به مشکلات و کاستی‌هایی که در این صنعت در کشور ما نیز وجود داشت، پس از بررسی و کارشناسی سابقه موضوع طی سال‌های گذشته در کشورمان و بررسی الگوهای اجرایی سایر کشورهای پیشرو، تشکیل هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی کشور مبتنی بر الزامات استاندارد EN4179 تحت نظارت سازمان هواپیمایی کشوری و انجمن آزمون‌های غیرمخرب ایران مصوب شد و از ابتدای سال 1401 بطور رسمی در دستور کار قرار گرفت. در ادامه با ایجاد کارگروه متشکل از متخصصان آزمون‌های غیرمخرب در صنعت هوانوردی، و نمایندگانی از هیئت مدیره این انجمن و سازمان هواپیمایی کشوری، ایجاد زیرساخت و تدوین دستورالعمل‌های مرتبط با سه فرایند زیر به هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی کشور محول گردید.

  1. ارزیابی و تائید استقرار صحیح دستورالعمل احراز صلاحیت کارکنان آزمون‌های غیرمخرب[4] در شرکت‌های مشمول مفاد CAOIRI Part 145 & Part M
  2. تایید صلاحیت کارشناسان سطح 3 مسئول[5] در شرکت‌ها بر اساس دستورالعمل فوق و صدور گواهینامه EN4179
  3. ممیزی و تائید مراکز ارائه دهنده خدمات آموزشی در صنعت هوانوردی

گفتنی است مطابق با ابلاغیه سازمان هواپیمایی کشوری در همین موضوع با شماره 51545، کلیه شرکت‌های تعمیراتی و خدماتی NDT دارای مجوز CAOIRI Part 145 & Part M از سازمان مزبور، برای ادامه فعالیت خود ملزم به تدوین دستورالعمل تایید صلاحیت کارکنان آزمون‌های غیرمخرب بر اساس استاندارد بین‌المللی EN4179 و اخذ تاییدیه استقرار از هیئت ملی مزبور هستند. در ادامه، ارزیابی و تایید صلاحیت کارشناسان سطح سه مسئول، مبتنی بر دستورالعمل فوق و سایر ضوابط تعیین شده، صورت می‌پذیرد که در نهایت منجر به صدور گواهی‌نامه سطح سه EN4179 می‌شود. با ممیزی مراکز آموزشی معتبر و راه‌اندازی مراکز آزمون، بستر لازم برای اخذ این گواهی‌نامه توسط کارشناسان سطح 2 ماهر و واجد شرایط نیز در آینده نزدیک مهیا شده، و تربیت و تامین نیروی متخصص و حرفه‌ای در صنعت هوانوردی کشورمان را فراهم خواهد ساخت.


[1] Employer-based or Second Party Systems
[2] Central or Third Party Systems
[3] NDT in and Before Manufacturing and in Service
[4] Written Practice
[5] Responsible NDT Level  III

فرم درخواست ارزیابی دستورالعمل تایید صلاحیت کارکنان آزمون‌های غیرمخرب
فرم درخواست تایید صلاحیت کارشناس سطح 3
روش اجرایی ارزیابی دستورالعمل تایید صلاحیت کارکنان آزمون‌های غیرمخرب
راهنمای ارزیابی دستورالعمل تایید صلاحیت کارکنان آزمون‌های غیرمخرب
روش اجرایی ارزیابی و تایید صلاحیت‌ کارشناس سطح 3 مسئول
راهنمای تائید صلاحیت کارشناس سطح 3 مسئول

متن بخشنامه سازمان هواپیمایی کشوری

تاریخ: 23/11/1400 | شماره: 51545 | پیوست: ندارد

موضوع: ابلاغ تشکیل و تایید هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی در انجمن علمی آزمون‌های غیرمخرب ایران

سلام علیکم؛
با احترام، با توجه به‌ اینکه اجابت مقررات بند AMC 145.A.30(f) برای بخش NDT شرکت‌های تعمیراتی دارای مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری مشکلاتی را برای صنعت هوانوردی کشور ایجاد نموده است، لذا با عنایت به درخواست‌های واصله به این سازمان، چگونگی ایجاد هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب در صنعت هوانوردی مورد بررسی قرار گرفته و مقرر گردید انجمن آزمون‌های غیرمخرب ایران که مرجع علمی و تخصصی آزمون‌های غیرمخرب در کشور است، بر اساس دستورالعمل EN 4179 نسبت به ایجاد هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی اقدام نموده و نسبت به اجرای مفاد مقررات CAOIRI Part 145 & M سازمان هواپیمایی کشوری عمل نماید.

بدیهی است به منظور تهیه و تدوین رویه‌های هیئت مذکور، این هیئت از تاریخ صدور این بخشنامه به مدت یکسال زیر نظر هیئت مدیره انجمن آزمون‌های غیرمخرب ایران اداره گردیده و پس از آن مطابق با مفاد دستورالعمل EN 4179 فعالیت خود را ادامه خواهد داد.
الزامی است کلیه شرکت‌های مخاطب این بخشنامه، بر اساس دستورالعمل EN 4179 از طریق راه‌های ارتباطی انجمن آزمون‌های غیرمخرب ایران که در ادامه ذکر شده است، نسبت به ارسال درخواست خود و اخذ تاییدیه‌های مندرج در زیر اقدام لازم بعمل آورند.
1) تهیه و تنظیم دستورالعمل احراز صلاحیت کارکنان آزمون‌های غیرمخرب شرکت‌ها (Written Practice) و ارسال آن به هیئت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی جهت اخذ تاییدیه.
2) تعیین و معرفی کارشناس سطح ۳ مسئول (Responsible NDT Level 3) به هئیت ملی آزمون‌های غیرمخرب صنعت هوانوردی جهت فرایند تایید صلاحیت و اخذ گواهینامه EN 4179
بدیهی است اعتبار گواهینامه‌های کلیه کارشناسانی که بر اساس الزامات مقررات EN 4179 دارای تاییدیه می‌باشند، همچنان معتبر بوده و می‌توانند بر اساس الزامات بخشنامه شماره 5956 مورخ 08/02/1397 نیز اقدام نمایند.

راه‌های ارتباط با انجمن آزمون‌های غیرمخرب ایران:
شماره تماس: 09391046327 (واتساپ و تلگرام) | پست الکترونیکی: info@irndt-society.org

سوالات متداول

در حال حاضر و تا قبل از ممیزی و تایید مراکز آموزش و امتحان از سوی هیئت ملی، کلیه دارندگان گواهی‌نامه‌های سطح 3 از یکی از مراجع EN 4179، ASNT، ACCP، PCN، CAO.IRI، ISO 9712، و IRCCP می‌توانند درخواست خود را برای دریافت گواهی‌نامه سطح سه EN 4179 از هیئت ملی، به این دبیرخانه ارسال نمایند. بدیهی است دارا بودن سایر الزامات مندرج در روش اجرایی «ارزیابی و تایید صلاحیت کارشناس سطح سه مسئول» نیز برای متقاضیان ضروری است.

کلیه شرکت‌های متقاضی ارزیابی و اخذ تاییدیه دستورالعمل مکتوب تایید صلاحیت کارکنان (WP)، لازم است مدارک زیر را در انتهای فرم درخواست بارگذاری نموده و یا از طریق پست الکترونیکی IRNANDTB@gmail.com به این دبیرخانه ارسال نمایند.

فهرست سرفصل‌های آموزشی، رونوشت نمونه گواهینامه سطح 1و 2و 3 صادر شده برای کارکنان، رونوشت نمونه معاینه چشم کارکنان، فهرست کارکنان حوزه آزمون‌های غیرمخرب، Logbook

مطابق اساسنامه هیئت ملی، دارا بودن حداقل شرایط زیر الزامی است:

  • داشتن عضویت در انجمن و پایبند بودن به منشور اخلاقی انجمن
  • پایبند بودن به منشور اخلاقی کارشناسان سطح 3 انجمن
  • داشتن حداقل ده سال تجربه کاری مرتبط با آزمون‌های غیرمخرب در صنعت هوانوردی
  • داشتن گواهی‌نامه معتبر سطح 3 آزمون‌های غیرمخرب حداقل در یک روش
  • داشتن اشتغال در یکی از مراکز حائز رتبه یک (D1 Rating) مورد تایید سازمان
  • آشنایی کامل با استانداردها، رویه‌ها و مقررات هوانوردی و شناخت عوامل انسانی

داشتن قرارداد همکاری معتبر با مرکز مربوطه

بله، به شرط دارا بودن سایر شرایط مندرج در اساسنامه هیئت ملی می‌توانید در انتخابات هیئت ملی کاندید شوید.

هیئت ملی در حال حاضر برای کارشناسان سطح 2 گواهی‌نامه سطح 3 صادر نمی‌نماید. اما بزودی و پس از ممیزی و معرفی مراکز آموزش و امتحان از سوی هیئت ملی، کلیه متقاضیان می‌توانند در صورت دارا بودن ضوابط و شرایط و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی و امتحانات تئوری و عملی، برای گواهی‌نامه سطح 3 اقدام نمایند.

مطابق روش‌های اجرایی مصوب، هیئت ملی پس از دریافت درخواست شرکت متقاضی، سه نفر کارشناس سطح 3 را با رعایت اصل بی‌طرفی بعنوان «تیم ممیزی و ارزیابی» تعیین و به شرکت متقاضی اعلام می‌دارد.